| Muzeji |
| | Štamparsko-izdavačka djelatnost Cetinje ima bogatu štamparsko-izdavačku tradiciju. Crnojevića štamparija (1492-1496) i knjige u njoj objavljene, imaju prvorazredni značaj za crnogorsku kulturu i istoriju, kulturu drugih pravoslavnih balkanskih naroda, posebno u širenju ćirilske pismenosti, pa otuda ona predstavlja i značajnu kariku u lancu svjetske kulture. Tradiciju Crnojevica štamparije kasnije su nastavile: Njegoševa štamparija, koja je radila između 1833. i 1839, Državna štamparija osnovana 1858. koja od 1952. nosi naziv "Obod", kao i niz drugih, manjih društvenih i državnih štamparija. Od 1835. godine kada je na Cetinju izašao prvi crnogorski književno-naučni godišnjak "Grlica" i od 1871. kada se pojavio i prvijenac crnogorske žurnalistike "Crnogorac", izlazilo je šezdesetak raznih listova i preko 30 naslova raznih časopisa. Samo je 1914. godine na Cetinju, gradu sa nepunih 6.000 stanovnika, izlazilo šest dnevnih listova.
Blagodareći rano ustanovljenoj i bogatoj štamparsko-izdavačkoj produkciji, Cetinje danas ima i najstarije biblioteke u Crnoj Gori u kojima se čuva najstariji knjižni fond i dokumentacija trajne vrijednosti, što gradu daje ne samo nacionalni nego i međunarodni značaj. Svakako, najstarija je biblioteka Cetinjskog manastira koja se začela krajem XV vijeka još za vrijeme rada Crnojevića štamparije. U njoj se danas nalazi 75 starih rukopisnih ćiriličkih knjiga, četiri inkunabule, deset paleotipa i veći broj starih liturgijskih knjiga. Na Cetinju je 1869. godine osnovana i prva javna čitaonica u Crnoj Gori, poznata pod imenom Cetinjska čitaonica, koja je od prvih dana bila žarište kulturnog života Cetinja i cijele Crne Gore. Plodotvornu aktivnost Cetinjske čitaonice nastavila je Gradska biblioteka i čitaonica "Njegoš" koja danas raspolaže sa preko 63.000 knjiga i svezaka periodike. Cetinje je poznato i po svojim muzejima: Manastirskom, Državnom, Njegoševom, Etnografskom, Istorijskom, Umjetničkom i Elektroprivrede Crne Gore. Svi ovi muzeji, izuzev Manastirskog i Elektroprivrede integrisani su u jednu ustanovu koja se danas naziva Narodni muzej Crne Gore. Brojni muzeji i ogroman fond muzealija koji se u njima čuva, učinili su da Cetinje s pravom ponese epitet "grad muzej". Cetinje je grad kulture. Takvo je bilo kroz istoriju. takvo je ostalo i danas. Na Cetinju se svake druge godine održava međunarodna smotra likovne umjetnosti Cetinjsko bijenale, projekat čiji je idejni tvorac i pokretač princ Nikola Petrović, praunuk kralja Nikole I. |
| | Oktoih |  | |  | | Manastirska riznica Muzej Cetinjskog manastira formiran je od bogatog fonda manastirske riznice i smješten je u dijelu manastirskih konaka. U svojim vitrinama čuva djela izuzetnih vrijednosti koja su nastajala u različitim vremenima i koja su načinjena od različitih, često plemenitih materijala. Među brojnim izloženim eksponatima izdvajaju se epitrahilj Save Nemanjića (XIII v), kruna Stefana Dečanskog (XIV v), barjak Balšića (XV v) i štap Ivana Crnojevica (XV v). U muzeju su kao posebno dragocjeni eksponati izloženi svi arhijerejski ornati koji su pripadali gospodarima iz dinastije Petrović-Njegoš. Među njima se bogatstvom izrade i dekoracije izdvajaju: ornat vladike Danila sa omoforom, sakosom, kožnim nadbedrenikom i žezlom od slonove kosti, ornat Petra Prvog sa sakosom, omoforom, epitrahiljem i žezlom od srebra, kao i ornat Petra II Petrovića - Njegoša sa omoforom i epitrahiljem. Pored crkvenih odežda, u muzeju se čuvaju i bogate kolekcije predmeta primijenjene umjetnosti, od kojih su mnogi načinjeni od plemenitih metala – zlata, srebra i srebra sa pozlatom, sa ukrasima od filigrana i poludragog i dragog kamenja. Ljepotom izrade ističu se drveni, duborezni ručni krstovi, među kojima se posebno ističe krst arhimandrita Grigorija i Nestora iz XVII/XVIII v.i ručni krst, koga je za mitropolita Rufima izradio majstor Đuro Čajničanin 1634. godine. U manastirskom muzeju čuva se i zbirka rukopisnih knjiga, inkunabula i paleotipa neprocjenljive vrijednosti. Među rukopisima se svojim značajem izdvaja Divoševo jevanđelje iz sredine XIV vijeka, Trebnik sa minijaturama i Četvorojevanđelje iz manastira Pive, dok se među inkunabulama izdvaja jedinstven primjerak na ovim prostorima - Časoslov, štampan 1491. godine u Krakovu u štampariji Svajpolta Fiola i primjerak prve južnoslovenske štampane ćiriličke knjige - Oktoih prvoglasnik iz 1494. godine. Pored ovoga u muzeju se čuva i niz paleotipa naših štampara, Božidara Vukovica Podgoričanina, njegovog sina Vicenco i njihovih sljedbenika. Muzej raspolaže i bogatom zbirkom ikona nastalih između XVII i XIX vijeka. |
| | Riznica |  | | | | Istorijski muzej Istorijski muzej Crne Gore osnovan je 1989. godine i nalazi se u zgradi Vladinog doma. U jednoj hodnoj liniji istorijski je obuhvaćena društveno-ekonomska, politička, vojna i kulturna prošlost Crne Gore. Centralna izložba, kao i organizacija muzeja oslanja se na šest odeljenja:
- Predslovenski period (od najstarijih vremena do doseljavanja Slovena);
- Period srednjeg vijeka (od doseljavanja Slovena do kraja XV v);
- Period od XVI do XVIII vijeka;
- Period stvaranja Crnogorske države (1796-1878);
- Period moderne Crnogorske države (1878-1918);
- Period Crna Gora u zajednici sa jugoslovenskim narodima (1918 do danas).
Najstariji materijal se čuva u okviru arheološke zbirke sa nalazima iz Duklje, Budve i drugih značajnijih lokaliteta Crne Gore. Posebno se u okviru Muzeja ističu zbirke koje pripadaju jedinstvenoj kolekciji ratnih trofeja. Materijal izložen u muzeju nije dobavljen putem otkupa ili poklona, već je u muzej prispio kao aktivni sudionik i saputnik društvenih kretanja u Crnoj Gori. Pregled istorijskog razvoja Crne Gore prikazan je sa svim njenim specifičnostima (kulturnim, prosvjetnim, privrednim, društveno-ekonomskim i dr.). |
| | Vladin dom |  | | | | Etnografski muzej Etnografski muzej Crne Gore osnovan je 1951. godine. Danas ovaj muzej, koji se nalazi u zgradi nekadašnjeg Srpskog poslanstva, ima solidne zbirke koje mogu predstaviti načine privređivanja, ishrane, kulturu stanovanja, tekstilnu radinost, odijevanje, oružje, muzičke instrumente i druge elemente materijalne i duhovne kulture stanovništva Crne Gore. Posebno značajna mogućnost ovog muzeja je impresivna predstava narodne umjetnosti, sto je dokazao uspjelim izložbama u Londonu, Moskvi, Pragu i brojnim drugim gradovima u inostranstvu i kod nas. U vjekovnoj odbrani slobode, narodna umjetnost na našim prostorima, sažimala je likovna stremljenja Crnogoraca, jer je bila jedini oblik likovnog izraza ovog naroda. |
| | Toke |  | | | | Njegošev muzej Muzej posvećen crnogorskom velikanu Petru II Petroviću Njegošu, formiran je 1951. godine u tada restauriranoj Biljardi. Pored same Biljarde, rezidencije Njegoševe, osnovu muzeja čini dio Njegoševe biblioteke i biblioteke njegovog prethodnika Petra I Petrovića, sa većim brojem očuvanih knjiga iz svih oblasti univerzalne decimalne klasifikacije, od opšte grupe, filozofije i religije, pa do istorije i geografije, štampane između 1549. i 1851. godine. U okviru biblioteke prezentirana su i književna djela samog Njegoša, gdje posebno mjesto zauzima originalni rukopis "Gorskog vijenca", kao i njegova različita izdanja na južnoslovenskim i drugim jezicima. U muzeju je izložen i čuveni Njegošev bilijar po kome je i Biljarda dobila ime, fotelja, stolica za odmaranje, vladičanski ornat poklon ruskog Sinoda i dva portreta u ulja na platnu, jedan rad Johana Besa, a drugi Josipa Tominca. U muzeju se čuvaju i posebno dragocjeni predmeti koji su pripadali Njegošu licno: zlatno pero za pisanje, mastionica, prsten, bilježnica, licno oružje i gusle. |
| | Njegošev muzej |  | | | | Njegoševa rodna kuća Njegoševa rodna kuća, koja se nalazi u njeguškom zaseoku Erakovići, muzejski je objekat koji izgledom i postavkom pruža sliku stanja imućnije crnogorske kuće s početka XIX vijeka. Prostori u kojima je Rade Tomov prohodao i proveo dane svoga detinjstva, popunjeni su etnografskim materijalom i lijepim primjercima zanatskog oružja, neizbježnim ukrasom svake crnogorske kuće. Likovnim i drugim materijalom, pružena su dopunska objašnjenja o Vladici Petru II Petroviću i o dinastiji Petrović Njegoš. |
| | Njegoševa kuća |  | | | | Državni muzej Državni muzej Crne Gore nastao je 1890. godine. Od 1926. nalazi se u dvoru kralja Nikole I. Muzej predstavlja rekonstrukciju rezidencije poslednjeg crnogorskog vladara Nikole I. U njegovom enterijeru rekonstruisani su prostori koji su služili za rad i boravak kralja i njegove porodice. Prostori su ispunjeni autentičnim primjercima namještaja i brojnim drugim predmetima koji su korišćeni u svakodnevnom životu kralja i njegove porodice. Muzej posjeduje i niz bogatih zbirki i kolekcija, među kojima je posebno značajna zbirka umjetničkih slika. |
| | Državni muzej |  | | | | Atelje Dado U okviru Narodnog muzeja Crne Gore, u prostori nekadašnje kuće Matanovića, otvorena je, aprila 2002. godine, galerija Atelje Dado. Prostor koji je nekada bio atelje poznatog umjetnika Dada Đurica transformisan je u mjesto za promovisanje, prije svega crnogorske umjetničke scene. |
| | Atelje Dado |  | | | | Umjetnički muzej Umjetnički muzej Crne Gore osnovan je 1950. godine, prvobitno kao Umjetnička galerija Crne Gore. Smješten je u zdanju Vladinog doma. Njegov matični dio, odnosno Nacionalnu galeriju, čine pet zbirki: Zbirka umjetnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti, Zbirka ikona, Zbirka crnogorske likovne umjetnosti, Spomen zbirka Milice Šaric-Vukmanović i Zbirka kopija fresaka.
Zbirka umjetnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti predstavlja sažet pregled umjetnosti XIX i XX vijeka i u njoj su zastupljeni radovi srpskih i hrvatskih romantičara i pripadnika akademskog realizma: Đura Jakšić, Đorđe Krstić, Novak Radonjić, Stevan Aleksić, Vlaho Bukovac, Celestin Medović, Uroš Predić, Paja Jovanović i drugi, zatim djela srpskih i slovenačkih impresionista Milana Milovanovića, Nadežde Petrović, Ivana Grohara, Matije Jame, Matije Sternena, Riharda Jakopića i drugih. Među djelima ekspresionista izdvajaju se platna Jovana Bijelica, Petra Dobrovića, Zore Petrović, Milana Konjovića i drugih. Poetski realizam predstavljen je djelima Marka Čelebonovića, Nedjeljka Gvozdenovića, Peđe Milosavljevića, Ivana Tabakovića, dok poratnu umjetnost obilježavaju djela Alekse Čelebonovića, Rudolfa Sabljica, Miodraga B. Protica, Marija Pregelja, Nikole Martinoskog, i drugih.
Zbirka Crnogorske likovne umjetnosti započinje djelima baroknog slikara Tripa Kokolje, da bi se nastavila radovima predstavnika romantizma, realizma i impresionizma: Anastas i Špiro Boćarić, Milo Vrbica, Ilija Šobajić, Đoko Popović, Pero Poček, Kosta Milićević, skulptor Marko Brezanin i drugi. Drugu cjelinu čini stvaralaštvo umjetnika sezanizma, postkubizma, modernog klasicizma, ekspresionizma i poetskog realizma: Milo Milunović, Mato Đuranović, Miloš Vušković, Mirko Kujačić, Mihailo Vukotić, Petar Lubarda, Jovan Zonjić, Milan Božović, i skulptor Risto Stijović.
U bogatoj poslijeratnoj kolekciji nalaze se brojna ostvarenja slikara i vajara: Nika Đurovića, Mirka Kujačića, Sava Vujovića, Veliše Lekovića, Vuka Radovića, Gojka Berkuljana, Aleksandra Prijica, Branka Filipovića, Dada Đurica, Uroša Toškovića, Voja Stanica, Đorđa Pravilovića, Nikole Vujoševića, Miloša Šobajića, Dimitrija Popovića, Slobodana Slovinića, Đeljoša Đokaja, Marka Borozana, Luke Tomanovića, Stevana Luketića, Anta Grzetića, Draga Đurovića i brojnih drugih savremenih slikara i skulptora.
Spomen zbirka Milice Šarić-Vukmanović, kao legat Svetozara Vukmanovića-Tempa i njegove supruge, sadrži, između ostalog i manju kolekciju stranih majstora: Renoara, Pikasa, Sagala, Salvador Dalia, Rivera, Renato Gutuzo-a, Decko Uzunova.
U Zbirci ikona pažnju privlače djela Bokokotorske ikonopisne skole i nekoliko ikona strane provenijencije, dok zbirka kopija fresaka sadrži kopije najvrednijih ostvarenja fresko slikarstva sa tla Crne Gore. Najstarija ikona u muzejskoj kolekciji, a najmlađa po dospeću u ovaj fond je ikona Bogorodice Filermose. Ona je po predanju nerukotvorena ikona i naslikali su je sami anđeli. Ova ikona koja se ubraja medu 30-tak najpoznatijih hrišćanskih relikvija, konačno se 2001. godine našla u muzejskoj postavci (u Plavoj kapeli u Vladinom domu), kako bi pred očima šire javnosti bile dostupne njene kultne, kulturne, religiozne, istorijske i umjetničke odlike. |
| | Umjetnički muzej |  | | |
|
|  |
|
Нема коментара:
Постави коментар