Znamenitosti Žabljak Crnojevića Prvi pisani podaci o srednjovjekovnom gradu Žabljaku potiču tek od sredine XV vijeka, od vremena Crnojevića. Moguće je da je osnovan u X vijeku za vrijeme Vojislavljevića. Izvjesno je da su u njemu stolovali Crnojevići, otuda je poznat kao "Žabljak Crnojevića". Zna se da je bio prestonica Stefana Crnojevića, a potom Ivana Crnojevića, koji u njemu stoluje od 1466. do 1478. godine, kada ga zauzimaju Turci. U turskim rukama grad je ostao sve do 1878. godine kada je odlukom Berlinskog kongresa pripao Crnoj Gori. U samom gradu se nalazio dvor Ivana Crnojevića, crkva sv. Đorđa, cistijerna za vodu i objekti stambenog, vojnog i ekonomskog karaktera. Opasan je moćnim bedemima sa kulama i kapijom, ciji su pojedini djelovi nastali u vrijeme prije upotrebe vatrenog oružja. Dobar dio sačuvane fortifikacije nastao je u vrijeme Ivana Crnojevića i obilježen je mletačkim načinom gradnje, dok ostali pripada periodu turske dominacije. Danas je Žabljak napušten, ali je njegovo podgrađe još uvijek živo. Žabljak Crnojevića Vlaška crkva Crkva Rođenja Bogorodice, poznata kao Vlaska crkva, podignuta je sredinom XV vijeka. Današnji oblik dobila je 1864. godine. Crkveno dvorište je ograđeno jedinstvenom ogradom načinjenom od cijevi pušaka zaplijenjenih u oslobodilačkim ratovima protiv Turaka 1858. i 1876-1878. godine. Sa obje strane ulaza nalazi se po jedna srednjovjekovni nadgrobni spomenik – stećak ukrašen reljefnim predstavama koji potiče sa kraja XIV ili početka XV vijeka. Vlaška crkva Manastir Crnojevića Manastir sa crkvom Rođenja Bogorodice podigao je 1484. godine gospodar Zete Ivan Crnojević na mjestu zvanom Ćipur, na Cetinju. Na osnovu sačuvanih ostataka manastira, starih opisa, crteža i planova, može se zaključiti da se radilo o složenom i moćnom manastirskom kompleksu, koji je bio opasam zidovima na koje su se naslanjale zgrade konaka, kule i pomoćni objekti. U centru kompleksa nalazila se crkva Rođenja Bogorodice, a u sjevernom dijelu još jedna manja crkvica posvećena sv. Petru. Zgrada podignuta nad snažnim lučnim otvorom, kroz koji je tekla rijeka Cetinja, vjerovatno je sluzila za rad Crnojevića štamparije. Pretpostavlja se da je crkva imala izgled trobrodne bazilike oko koje je bio formiran otvoreni trijem oslonjen na niz stubova. Kapiteli stubova ukrašeni su reljefima izvedenim u duhu pozne gotike i renesanse, na kojima je, između ostalog, prikazan grb Crnojevića. Manastir Crnojevica su do temelja razorili Turci 1692. godine. Na mjestu prvobitne crkve Rođenja Bogorodice, knjaz Nikola je 1886. godine podigao dvorsku kapelu u kojoj danas počivaju posmrtni ostaci osnivača grada Ivana Crnojevića, kao i kralja Nikole i kraljice Milene. Manastir Crnojevića Cetinjski manastir U podnožju Orlovog krša, na mjestu na kome se nalazio dvor Ivana Crnojevica, vladika Danilo je 1701. godine podigao Cetinjski manastir ugrađujući u njega arhitektonske elemente sa razorenog Crnojevica manastira. Jezgro kompleksa predstavlja jednobrodna crkva skromnih dimenzija posvećena Rođenu Bogorodice u kojoj se nalazi ikonostas iz sredine XIX vijeka, rad grčkih majstora. U južnoj pijevnici smješten je ćivot sa moštima Sv. Petra Cetinjskog, dok se pri ulazu nalaze grobovi knjaza Danila i velikog vojvode Mirka, oca kralja Nikole I Petrovića. U Manastiru se čuva jedna od najvećih hrišćanskih relikvija ruka Sv. Jovana Krstitelja. U takozvanom Njegoševom konaku, smješten je Manastirski muzej, koji je po bogatstvu i raznovrsnosti eksponata najznačajnija muzeološka institucija te vrste u Crnoj Gori. Cetinjski manastir, skladne arhitektonske cjeline, danas predstavlja simbol crnogorske duhovnosti, slobodoljublja i prosvetiteljstva. Cetinjski manastir Njegoševa biljarda Njegoševa rezidencija poznata kao Biljarda, nalazi se u istorijskom jezgru Cetinja u neposrednoj blizini Cetinjskog manastira. Izgrađena je 1838. godine po planu ruskog emisara Jakova Ozereckovskog i uz znatnu novčanu pomoć Rusije. U početku se zvala Nova kuća, ali je ubrzo dobila novo ime - Biljarda po Njegoševom bilijaru. Osnovni arhitektonski koncept Biljarde odgovara izgledu jednostavnog srednjevjekovnog zamka. Izdužena pravougaona kamena građevina na sprat, izuzetno skromne obrade, pokrivena olovom, ograđena je visokim kamenim zidom sa okruglim kulama na uglovima i kapijama na svakoj strani. Sama zgrada je za vrijeme u kome je podignuta bila impresivna. Dužine preko 70 m. i širine 7,5 m., sa 25 prostorija, od kojih 11 u prizemlju i 14 na spratu zasigurno je ostavljala snažan utisak na posjetioce. Određen broj prostorija Njegoš je koristio za svoje lične potrebe, dok je veći dio bio namijenjen Senatu, perjanicima i drugim državnim organima, kao i za boravak uglednijih gostiju. Biljarda je i Njegoševim nasljednicima, sve do 1867. godine, služila kao rezidencija, prvo knjazu Danilu, a potom, nakratko i knjazu Nikoli. Ova znamenita zgrada koja je prvenstveno vezana za Njegoša, osim za rezidencijalne potrebe sluzila je vremenom i za smještaj raznih državnih institucija. U njoj je nakon preseljenja iz manastira jedno vrijeme radila Njegoševa štamparija, osnovana 1834. godine, zatim bogoslovija, gimnazija i nakratko djevojački institut. Početkom ovog vijeka korišćena je za smještaj ministarstava, a između dva svjetska rata za potrebe vojnih ustanova. U dvorištu Biljarde 1916/17. godine smještena je reljefna karta Crne Gore sa paviljonom koji je presjekao ogradni zid. Danas se u Biljardi nalazi Njegošev muzej. Biljarda Dvor kralja Nikole Dvor kralja Nikole I Petrovića, u narodu poznat kao Palac, započeo je da se gradi oko 1863. godine sa prvim godinama vladavine knjaza Nikole, da bi izgradnja bila okončana 1867. godine. Enterijer dvora je svojim izgledom prilagođen i rezidencijalnom i porodičnom životu i odlikuje ga prigušena raskoš kod koje dominira ukus savremene umjetnosti – secesije. U enterijeru se posebno ističu podovi u parket mozaiku, zidovi presvučeni svilenim tapetama, tavanice bogato ukrašene stukaturom, luksuzni elementi rasvjete, djelovi mobilijara i dr. U dvoru je od 1926. godine smješten Državni muzej Crne Gore sa enterijerom koji je zadržao gotovo neizmijenjen svoj prvobitni izgled. Dvor kralja Nikole Bolnica Danilo I Od unovčenih poklona dobijenih prilikom krštenja prestolonaslednika Danila (1871), po planu dvorskog ljekara Francuza Frileja, kome je povjeren i izbor lokacije, 1873. godine sagrađena je prva bolnička zgrada u Crnoj Gori koja je nazvana po prvom crnogorskom svjetovnom vladaru. Zbog ''vojno-tehničkih potreba'', tj skladištenja ratnog materijala, bolnica je stavljena u funkciju tek 1875. godine. Prvi pacijenti su bili ranjenici iz hercegovačkog ustanka. Građevina je dvospratna zgrada pravougaone osnove. Bolnica Danilo I Zetski dom Poznata zgrada cetinjskog pozorišta, nazvana "Zetski dom", prvobitno je, pored pozorišta, bila namijenjena i za smještaj arhiva, muzeja i čitaonice sa bibliotekom. Izgradnja je započeta 1884. godine po projektu arhitekte Josipa Slada, da bi bila završena tek 1892. godine. Prva pozorišna predstava sa "Balkanskom caricom" knjaza Nikole I Petrovića izvedena je 1888. godine u još nedovršenoj zgradi. Prvobitni enterijer je bio urađen raskošno i moderno po ugledu na evropske kamerne teatre sa bogatim ukrasima u stukaturi, frizovima i oslikanom tavanicom. U novije vrijeme pozornica je proširena, obnovljen je enterijer a scena snabdjevena savremenim rekvizitima koji omogućavaju nesmetano održavanje svih vrsta pozorišnih predstava. Zetski dom Plavi dvorac Dvorac prestolonaslednika Danila, poznat i pod imenom Plavi dvorac, sagrađen je 1895. godine na prostoru između dva gradska parka. Na njegovoj izgradnji, otpočetoj aprila 1894. godine, angažovani su i talijanski i najbolji lokalni majstori . Već naredne godine 1895, dvorski prostor ograđen je visokim, a ispred glavne fasade niskim zidom sa metalnim šipkama, izrađenim u vojnoj fabrici na Obodu . Iste godine, u dvorišnom prostoru uređeno je tenisko igralište i bazen. Sredinom 1910. uvedeno je električno osvjetljenje. Prestolonaslednik Danilo je rezidencijalno zdanje koristio do 1916. godine. Danas je zgrada afirmisani galerijski prostor. Plavi dvorac Poslanstva Od 1878. godine kada je Berlinskim kongresom priznata samostalnost Crne Gore, niz značajnih evropskih država je počeo da uspostavlja diplomatske odnose sa novom državom. Na Cetinju se za rad poslanstava i smještaj osoblja iznajmljuju bolje građene kuce ili se prema posebnim projektima i odobrenjima grade novi objekti. Danas se na Cetinju svojom uspjelim arhitektonskim rješenjima izdvajaju zgrade bivšeg austrougarskog, ruskog, francuskog, italijanskog, turskog i engleskog poslanstva. Sve ove zgrade građene su sa pretenzijama da se pokaže moc i bogatstvo države koja u njima otvara svoje poslanstvo. Među prvim ja podignuta zgrada austrougarskog poslanstva. Gradnja je završena 1899. godine po projektu poznatog arhitekte dr Josipa Slade-a. Prostrana zgrada se sastoji od prizemlja, sprata i potkrovlja. Uz sjevernu stranu prizidana je vitka rimokatolička kapela. Danas se u njoj nalazi Republički zavod za zastitu spomenika kulture. U prvim godinama XX vijeka, tačnije 1903. podignuto je zanimljivo zdanje ruskog poslanstva prema projektu italijanskog arhitekte Koradinija. Raskošno projektovana zgrada sastoji se od prizemlja, sprata i atraktivne mansarde sa bogatim barokiziranim ukrasima izvedenim u stukaturi i sa motivima fantastičnih bića, girlandi i palmeta, sto je čini jednom od najljepših zgrada Cetinja. U njoj je danas smješten Fakultet umjetnosti. Zgrade francuskog i italijanskog poslanstva podignute su 1910. u godini proglašenja Crne Gore za kraljevinu. Posebno atraktivno zdanje francuskog poslanstva sa svojim smjelo oblikovanim fasadama izdvaja se od ostalih reprezentativnih građevina Cetinja. Sa fasadama ukrašenim polihromnim keramičkim pločicama zgrada bivšeg francuskog poslanstva nosi ciste odlike secesije. Zgradu koristi Centralna narodna biblioteka "Đurđe Crnojević". I zgrada bivšeg italijanskog poslanstva podignuta je po projektu italijanskog arhitekte Koradinija. U vrijeme kada je podignuta nalazila se na periferiji Cetinja. Okružena je velikim parkom. Zgrada djeluje jednostavno, bez naglašenih partija i dekorativnih elemenata. Raskošno je projektovan enterijer cije su svečane sale i brojne prostorije ukrašene stukaturom. U zgradi je smještena Centralna narodna biblioteka "Đurđe Crnojević". U duhu engleske jednostavnosti podignuta je 1912. zgrada engleskog poslanstva. Smatra se da je građena po projektu engleskog arhitekte Hartija. Okružuje je vrt sa teniskim igralištem. Jednostavnost eksterijera, koji podsjeća na engleski letnjikovac, prenijeta je i u enterijeru gđe su prostori podređeni funkcionalnosti. U njoj je smještena Muzička akademija. Za potrebe smještaja brojnog poslaničkog osoblja, po odobrenju crnogorskog vladara, turska vlada je već 1885. godine u blizini Djevojačkog instituta kupila privatnu kuću vojvode Maša Vrbice. To je ''bio prvi slučaj u Crnoj Gori da strana država nabavlja nepokretno imanje za upotrebu svoga poslanstva''. Danas se koristi za potrebe Akademije Dramskih umjetnosti. Početkom 1910. godine, bugarska vlada je za potrebe smještaja poslanstva adaptirala kuću lociranu u neposrednoj blizini vladarske rezidencije, u Dvorskoj ulici. Projekat adaptacije izradio je arhitekta Fernando Balako, koji je, istovremeno, bio angažovan na rekonstrukciji dvora knjaza Nikole I. U njoj je danas restoran ''Gradska kafana''. Za svoje diplomatsko poslanstvo Grčka je koristila zakupljene privatne kuće – prvo blizu Vojnog stana, zatim u glavnoj Katunskoj ulici i na kraju kod Bolnice, pored puta, za Podgoricu (Ivanbegova ulica). Početkom 1914. godine osoblje srpskog poslanstva uselilo se u kuću preko puta kraljevog dvora, registrovanu kao vlasništvo srpskog kralja Petra Karađorđevića. Kuća sagrađena 1883. godine bila je svadbeni poklon knjaza Nikole I njegovoj kćerki knjaginjici Zorki, ženi kralja Petra Karađorđevića. Zgrada se danas koristi za potrebe Etnografskog muzeja Crne Gore. Sjedište njemačkog poslanstva bilo je smješteno u privatnoj kući Jovana Pipera Milunovića. Kuća je danas stambeni objekat. Sjedište američkog poslanstva nalazilo se u Grand hotelu . U njemu je stanovao sekretar poslanstva, dok je izvanredni poslanik i opunomoćeni ministar boravio u Atini i bio diplomatski predstavnik za obije države. Za potrebe smještaja vice konzulata, prvi i jedini predstavnik Belgije, cetinjski trgovac i hotelijer Vuko Vuletić, koristio je svoju kuću na Dvorskom trgu. Rusko poslanstvo Vladin dom Monumentalna zgrada nazvana Vladin dom, poznata i kao zgrada Crnogorskog parlamenta, a nakon Prvog svjetskog rata i kao Dom slobode, podignuta je 1910. godine po projektu italijanskog arhitekte Koradinija za potrebe Narodne skupštine i smještaj državnog aparata. U vrijeme kada je nastala bila je najveća građevina u Crnoj Gori. Sastoji se od visokog prizemlja i sprata. Na vrhu pročelja dominira raskošna atika sa skulpturama, reljefnim ukrasima i satom. U enterijeru se posebno ističe svečana sala bogato ukrašena različitim dekorativnim elementima u stukaturi i dinastičkim grbovima. U Vladinom domu danas je smješten Umjetnički muzej Crne Gore i Istorijski muzej Crne Gore. Vladin dom Crkva na Ćipuru Na temeljima manastirske crkve iz 1484. godine knjaz Nikola je podigao dvorsku kapelu posvećenu Rođenju Bogorodice namijenjenu za dvorske vjerske ceremonije. To je jednobrodna crkva sa šesto stranom kupolom i kamenom plastikom na portalu. Ktitorski zapis urezan je oko prozora. U crkvi se nalazi grobnica Ivana Crnojevica, gospodara srednjovjekovne države Zete i osnivača Cetinja. Na ulazu, uz južni i sjeverni zid naosa, podignute su mermerne grobnice u koje su 1989. godine preneseni iz ruske crkve u San Remu posmrtni ostaci kralja Nikole I i kraljice Milene. Crkva na Ćipuru Katolička crkva Sv. Antuna Katolička crkva posvećena Sv. Antunu Padovanskom sagrađena je 1912. godine u blizini kompleksa austrougarskog poslanstva. Plan crkve i župničkog stana izradio je italijanski arhitekta Koradini. Međutim, u toku gradnje, zbog nedostatka materijalnih sredstava potrebnih za realizaciju raskošno projektovane građevine, Koradinijev plan značajno je reduciran, posebno u dijelu rješenja glavne fasade. Crkva Sv. Antuna Vojni stan U okviru priprema za formiranje stojeće vojske 1895. godine položen je na Obilića poljani kamen temeljac prve crnogorske kasarne – Vojnog stana. Danas se zgrada koristi za potrebe nevladinih organizacija i sportskih društava. Vojni stan Reljef Crne Gore Reljef ili reljefna karta Crne Gore, smještena je u posebnom, moderno dizajniranom paviljonu koji se nalazi u centralnom dijelu južnog dvorišta Biljarde. Nastala je za vrijeme austrougarske okupacije Crne Gore 1916/17. godine. Vojne okupacione vlasti su izradile specijalnu reljefnu kartu Crne Gore u razmjeri 1:10.000. Na njenoj izradi, pored vojnih inženjera, radio je i vajar Marko Brezanin, sto je doprinijelo da čitav poduhvat, osim vojno-strategijskog dobije i određeni estetski kvalitet. Na reljefu su naznačeni svi važniji objekti, kako oni infrastukturnog, tako i oni suprastrukturnog karaktera ondašnje Crne Gore. Reljef Crne Gore Arhitektura Cetinja između dva rata Na početku treće decenije XX vijeka podignuto je nekoliko monumentalnih građevina, namijenjenih za rad i smještaj brojnog činovničkog aparata Zetske banovine. U starom istorijskom jezgru podignute su zgrade Banske uprave – Banovina (danas zgrada prijestoničke i republičke skupštine), žandarmerijske stanice (danas Arhiv Crne Gore), Crkvenog suda, Osnovne škole, Zadružnog doma i vanredno lijepe palate filijale Hipotekarne banke, dok su u novom varoškom dijelu, u blizini zgrade bivšeg italijanskog poslanstva, podignuti – Banski stanovi i zgrada Gimnazije. Modernim arhitektonskim rješenjima urbano tkivo grada uljepšalo je nekoliko privatnih kuća. Zgrada arhiva Ljetnja pozornica Ljetnja pozornica se nalazi u romantičnom ambijentu ispod Orlovog krša, koja, rješenjem scene i gledališta, podsjeća na antičke amfiteatre. Sagrađena je 1951. godine i sluzi za održavanje predstava, koncerata i dr. Može da primi oko 1.500 gledalaca. Ljetnja pozornica Spomenik Lovćenska vila Na trgu ispred Vlaške crkve nalazi se spomenik ''Lovćenska vila''. Podignut je 1939. godine u spomen Crnogorcima i Hercegovcima koji su kao dobrovoljci iz Amerike pritekli u pomoć Crnoj Gori u I svjetskom ratu, čiji je brod torpedovan i potopljen u albanskoj luci San Đovani di Medova. Statua predstavlja djevojku, simbolično okrenutu prema Lovćenu, sa lovorovim vijencem u lijevoj i mačem u desnoj ruci. Spomenik je rad poznatog jugoslovenskog vajara Rista Stijovića. Lovćenska vila Spomenik Ivanu Crnojeviću Povodom proslave petstogodišnjice Cetinja, 1983. godine, na platou između dvora kralja Nikole I i zgrade Državnog arhiva Crne Gore, podignut je spomenik utemeljivaču grada, zetskom vladaru Ivanu Crnojeviću. Spomenik predstavlja mušku figuri, snažnih ruku, sa macem preko ramena, kao simbolom pravde i štitom kao simbolom odbrane. Rad je akademskog vajara Anta Gržetića. Ivan Crnojević Spomen strijeljanim rodoljubima Spomen-obilježje strijeljanim rodoljubima 1941-44. godine na teritoriji grada, podignuto je 1954. godine u blizini Cetinjskog manastira. Iznad kamene humke uzdiže se bronzana figura za stub vezanog i rafalom pokošenog rodoljuba. Spomen strijeljanim rodoljubima

Copyright © 2008 Grad Cetinje, Website by Goran Milacic. All rights reserved.